Tarihteki ilk yerleşimler de dâhil olmak üzere; neredeyse tüm medeniyetler su kaynaklarına yakın yerlerde kuruldu. Nedeni basit; yaşam kaynağı olan su ihtiyacını rahatça karşılamak. Ve tabii ki su her zaman ‘bereket’ anlamına geldi. Bu yüzden insanlar su kaynaklarını ihtiyacına uygun şekilde düzenlemek ve en verimli şekilde değerlendirmek istedi. İşte su kemerleri ve barajlar bu çabanın ürünü olarak ortaya çıktı. İşlevsel bir nedenle ortaya konan eserler; bugün tarihten kalan pek çok örneğiyle; insanlığın tarihsel mirasına da katkı sağlıyor. Farklı estetik dokularıyla; aynı amaca hizmet eden su kemerleri ve barajların geçmişten bugüne yolculuğunu ve en iyi örneklerini birlikte keşfedelim:

Su Kemerleri Hakkında

Su kemerleri, yani geçmiş dönemlerin barajları; su kaynağının ortasına konumlandırılmış ve özenle tasarlanmış yapılar. Şimdiki baraj mantığının bir öncesi olan su kemerleri; tarihin en iyi mühendislik örneği olan eserlerin başında geliyor. Çünkü yapımları bugünkü teknolojik imkânlardan çok önceye denk gelmesine rağmen; insan elinin en hassas şekilde tasarlayıp ürettiği tüm ayrıntı ve ince işçiliğe sahip.

Yapısı itibariyle, çok özenli bir şekilde meydana getirilmesi şart olan su kemerleri; taşlar aracılığıyla üretilmiş ve suyun geçebilmesi için üzerinde bölme bulunan bir düzenek. Yüksek bölgelerde kalan suyun; çok fazla çaba harcamadan yerleşim yerlerine ulaştırılması için vazife gören bir nevi köprü aslında. Çeşitli tarihsel örnekleri bize su kemerlerinin; ne kadar muazzam şekilde tasarlanıp yerleştirildiğini gösteriyor.

Tarihteki En iyi Su Kemeri Örnekleri

İlk örneklerine Roma uygarlığında rastladığımız su kemerlerinin; tarihten bugüne kadar gelen pek çok örneğini görmek mümkün. Dolayısıyla bu yapıların tarihinin milattan önceki dönemlere kadar gittiği söylenebilir. Bu durum tesadüf eseri oluşmamış; şartların gerektirdiği bir durum olmuştur. Çünkü Roma uygarlığında artan nüfusla beraber en çok ihtiyaç duyulan şeylerin başında elbette su ihtiyacı gelmiştir. Bu da su kemerlerinin meydan getirilmesini sağlamıştır. Kemer deyip geçmemek gerek; suyun hacmi, basıncı ve debisi gibi incelenmesi gereken pek çok ayrıntının ardından Roma’da bu yapılar giderek yaygın hale gelmiş ve buradan da tüm dünyaya yayılmıştır. Roma uygarlığının dünyaya miras bıraktığı bir yapı olan su kemerine o dönem; ‘aqua appia’ deniyordu.

Eski dönemlerde ülkelerin birçoğu gücünü ve devamlılığını farklı yerleri fethederek sağlıyordu. Su kemerlerinin Roma dışına taşınma süreci de esasen bu şekilde olmuştur. Fethedilen topraklarda yeni yapılar inşa ediliyor ve farklı kültürler de bu şekilde su kemerlerinin varlığından haberdar oluyordu.

Su Kemerlerinin Ülkemizdeki Tarihçesi

Su kemerlerinin ülkemize gelişi de aynı şekilde olmuştur. Roma döneminde Anadolu topraklarına çok sayıda kemer inşa edilmiştir. Bu kültür; yine Roma aracılığıyla Selçuklulara da geçmiştir. Selçuklu uygarlığı; Roma’dan kalan su kemerlerini kullanmaya devam etmiş ve hasarlı olanları onarmıştır. Yine de Selçuklu tarafından yapılan çok fazla su kemerine rastlamak mümkün değildir. Çünkü Selçuklu kültürü, daha farklı sosyal yapıların inşasına odaklanmış; genel anlamda su kemeri kullanımını da, Roma kültüründen kalanlarla devam ettirmeyi tercih etmiştir.

Osmanlı uygarlığında; su kemeri Roma ve Selçuklu kültürlerinin mirasıyla kullanılmaya devam etmiş; aynı zamanda su kemerlerine yeni ve eşsiz güzellikte örnekler eklenmiştir. Osmanlı’ da bu kemerlerin diğer ismi de ‘isale hattı’dır. Osmanlı döneminin su kemerlerinden bir kısmı hala aktif olarak işlemektedir.

Geçmişten günümüze kadar gelen bu eşsiz yapıların hala kullanılıyor olması; ne kadar büyük sağlamlık ve mühendislik kalitesiyle yapıldığını gösteriyor. Bu kaliteli eserlerin en iyi örnekleri hangileridir, bakalım:

Dünyadaki En İyi Su Kemeri Örnekleri

Dünyadaki bilinen bazı ünlü su kemerleri şunlardır;

  • Nineva Jervan: Irak’ta bulunan kemer; bu alanda bilinen en eski örneklerden biridir.
  • Caligula Su Yolu Üzerindeki Su Kemeri: Yine çok eski bir tarihi olan su yolunun uzunca bir bölümünde su kemerinden faydalanılmıştır.
  • Segovia Su Kemeri: İspanya sınırları içinde bulunan tarihi yapı; çok sayıda kemerle oluşturulmuş özenli bir eserdir.

Bu örneklerin dışında daha pek çok örnek saymak mümkündür. Bunlardan bazıları; Antonianus Su Kemeri ve Caeserea’daki su yolunda kullanılmış olan kemerlerdir.

Türkiye’deki En İyi Su Kemeri Örnekleri

Ülkemiz; pek çok farklı kültürün yaptığı su kemerlerini barındırır ve birbirinden güzel örneklere ev sahipliği yapmaktadır. Bunlardan bazıları şöyledir;

  • Bozdoğan Su Kemeri: Belgrad Ormanı taraflarındaki su kaynakları İstanbul’daki yerleşim bölgelerine getirmek için yapılan kemer; 378 yılına ait bir yapı. Hala büyük bir kısmı sağlam kalmış olan Bozdoğan Su Kemeri; alanındaki en iyi örneklerden biri olmaya devam ediyor.
  • Mağlova Su Kemeri: Bu alandaki eserlerin en ihtişamlı ve güzel örneklerinden birisi şüphesiz ki, Mağlova Su Kemeri’dir. Hala kullanılan su kemeri; Mimar Sinan gibi bir dehanın ellerinden çıkan eşsiz eserlerden birisi olarak varlığını koruyor.

Türkiye’de bu örneklere eklenebilecek pek çok eser mevcut: Eğri Kemer, Evvelbent Kemeri ve 1. Mahmut Su Kemeri bunlardan birkaçı.

Gelelim bir başka önemli su yapılarından olan; barajlara. Bugünkü su düzenleme ihtiyacını büyük oranda karşılayan barajlar; çok sayıda başarılı örneğiyle karşımıza çıkıyor.

Barajlar Hakkında

Barajlar; günümüzde stratejik değere sahip noktalar olarak dikkat çeken yerlerdir. Çünkü barajlardan sağlanan enerji üretimi önemli bir katkı kaynağı. Aynı zamanda bir ülkenin tarımsal başarısı için de önemli unsurlardan bir tanesi. Geçmişten bugüne sayısız başarılı örnek barındıran barajların; günümüzde de güncel tasarımlarıyla yenileri inşa ediliyor. Bunlardan dünyadaki ve ülkemizde bazı önemli örneklerine bakalım:

Dünyadaki En İyi Barajlar

En önemli örneklerinden bazıları şunlardır:

  • Grande Dixence Barajı (İsviçre)
  • Keban Barajı (Türkiye)
  • Vajont Barajı (İtalya)
  • Tehri Barajı (Hindistan)
  • Inguri Barajı (Gürcistan)
  • Nurek Barajı (Tacikistan)
  • Contra Barajı (İsviçre)
  • Ertan Barajı (Çin)
  • Laxiwa Barajı (Çin).

Dünyanın en verimli barajlarından birkaçı bunlar. Elbette daha fazla örnek eklemek mümkün. Gelin Türkiye’deki örneklerine bakalım:

Türkiye’deki En Önemli Barajlar

  • Keban Barajı: Ülkemizin ve aynı zamanda dünyanın sayılı barajlardan biri olan Keban Barajı; Fırat Nehri üzerindedir ve 210 metre yüksekliğe sahiptir.
  • Ermenek Barajı: Yine alanında bir başka önemli örnek de Ermenek Barajı’dır. Göksu Nehri üzerindeki baraj; 210 metre yüksekliğe sahiptir.

Bunların dışındaki bazı önemli örnekler; Ceyhan Nehri üzerinde yer alan Berke Barajı, Kızılırmak’taki Altınkaya Barajı, Manavgat’taki Oymapınar Barajı ve yine Fırat Nehri üzerindeki Atatürk Barajı’dır.

Bugünkü barajlar ve su kemerleri; dünya insanlık tarihi boyunca, en temel ihtiyaçlarımızdan olan ‘su’ya yön vermiş; su kaynaklarına en kolay şekilde ulaşmamızı sağlamıştır. Bugün hala çok sayıda örneği; bu işlevi yerine getirmeye devam etmektedir. Su kemerlerinin tarihsel değeri ve günümüzdeki barajların işlevli yapısı birbirini tamamlamaktadır.

Su Tesisat Hizmeti İçin Burayı Okuyabilirsiniz ;https://istanbulsihhitesisat.com/su-tesisat-hizmeti/