Tuvalet kültürünün tarihsel gelişimi, pek çok insanın merak ettiği konulardan birini oluşturmaktadır. Gelişmiş tuvaletlere sahip olunan bugünün dünyası ile çok eski dönemler arasındaki farklar, tuvalet kültürünün nasıl şekillendiğini de açıklamaktadır. Merakların giderilebilmesi adına ülkelerin tuvalet kültürü açısından detaylı bir değerlendirilme yapılması gerekmektedir.

Detaylı bir inceleme bağlamında ön plana çıkan pek çok tarihsel dönem bulunmaktadır. Bu bağlamda farklı dönemlerde bulunan tuvalet kültürleri, yazı içerisinde kapsamlı bir şekilde incelenecektir. Birçok insan tarafından merak konusu olan Türklerde tuvalet kültürü, incelemeye dahil olan konulardan bir tanesini oluşturmaktadır. Peki tuvalet kültürünün seyri bakımından nasıl bir yorumlama yapılabilir? Tarihsel dönem içerisinde ön plana çıkan tuvalet kültürleri nelerdir?

Dünyada Tuvalet Kültürü

Bilindiği üzere avcı-toplayıcı dönem içerisinde insanlar, konar-göçer bir yaşantı içerisinde olmuş ve bu bağlamda bulundukları mekanları sürekli olarak değiştirmiştir. Bu dönemde dışkılama ihtiyacı kolay bir şekilde giderilebilmekte idi. Dünyanın ilk halka açık tuvaleti hangi uygarlık tarafından yapılmıştır sorusu bağlamında avcı-toplayıcıların tuvalet kültürünün anlaşılması oldukça önemlidir.

Yerleşik hayatta bulunmayan insanlar, dışkılarını açık alana yapabiliyor ve oradan ayrıldıklarında herhangi bir sorun yaşamıyorlardı. Fakat bilindiği üzere göçebe yaşantı belirli bir süre sonra sonlanmış ve insanlar yerleşik hayata geçerek yavaş yavaş ev olarak nitelendirilebilen yapılarda ikamet etmeye başlamıştır. Fakat yerleşik hayatın insanlık için getirdiği en büyük problem, tuvalet ihtiyacının nasıl ve nerelerde giderileceği olmuştur.

Ülkelerin tuvalet kültürü açısından oldukça değerli olan tuvalet kültürünün tarihsel seyri içerisinde yer alan dönemlerden bir tanesi olan yerleşik hayatta insanlar, köylerin dışında kuyular açıyor ve dışkılarını bu alanlara bırakıyordu. Fakat bu durum, nüfusu oldukça az olan köyler için geçerlidir. Nüfusu fazla olan köylerde bu şekilde dışkılama işleminin gerçekleştirilmesi köylerin kötü bir kokuya ve sağlıksız bir ortama sahip olmasına neden olacaktı. Bu nedenle kuyu sisteminin kalabalık nüfuslu köylerde geçerli olmadığını ifade etmek gerekmektedir.

Tarihsel dönem içerisinde kalabalık nüfusa sahip olan kentlerde tuvalet ve kanalizasyon sistemleri ortaya çıkmıştır. Bu sistem, insanların tuvalet ihtiyaçlarını sağlıklı bir ortamda gerçekleştirebilmesini olanaklı hale getirmiştir. Bu bağlamda tuvalet ve kanalizasyon sistemlerinin tuvalet kültürü bağlamında kırılma yaşattığını söyleyebiliriz. Bundan sonraki değerlendirmeleri bölge bölge gerçekleştirmek, ülkelerin kültürel faaliyetlerini anlama konusunda destek olacaktır.

Mezopotamya Bölgesinde Tuvalet Kültürü

Çeşitli alanlardaki gelişmişliği ile ön plana çıkan kültürlerin var olduğu Mezopotamya Bölgesinde tuvalet kültürünün oldukça ilginç bir şekilde ilerlediğini söyleyebiliriz. Ülkelerin tuvalet kültürü bağlamında oldukça önemli bilgiler veren bölgesel değerlendirmeler kapsamında yer alan Mezopotamya Bölgesinde bulunan Byblos Antik Kenti’nde ev atık sularının atılması için yapılan kanal sistemlerine rastlanmıştır. Bunun yanı sıra tuvalet kültürünü kanıtlayacak tuvalet kalıntılarına net bir şekilde rastlanmamaktadır.

Hindistan’da Tuvalet Kültürü

Hindistan Bölgesinde yer alan İndus Uygarlığında bulunan Mohenjo-daro kenti içerisinde oldukça sistemli bir şekilde inşa edilmiş tuvalet ve kanalizasyon sistemlerine rastlanmıştır. Bu ise bölgede tuvalet kültürünü açıklayacak bir alanın bulunduğunu kanıtlamaktadır. Fakat bu alanın mimari bir tuvaleti bünyesinde barındırmadığını belirtmek yerinde olacaktır.

Mısır’da Tuvalet Kültürü

Mısır, tuvalet kültürünün ilginç bir şekilde kendini belli ettiği bölgelerden bir tanesidir. Çünkü bu bölgede yer alan ilk özel tuvalet MÖ 2890-2636 yıllarında varlık sahnesinde bulunmuş olmakla birlikte özel tuvaletlerin bulunduğu alan, mezarların ta kendisidir. Ölümden sonra yaşamın var olduğunu düşünen Mısırlılar, mezarların içerisine tuvalet alanları da inşa etmiştir.

Anadolu’da Tuvalet Kültürü

Anadolu’daki tuvalet kültürünün ilk izleri Türklerde tuvalet kültürü hakkında bilgi vermekten oldukça uzaktır. Çünkü bu alandaki tuvalet alanlarının bulunduğu ilk dönemler MÖ 4000 yılları olarak tarihlendirilmektedir. Bu bağlamda Hitit Devleti’nin sarayı içerisinde banyo alanlarda ortada bir deliğin bulunduğu ve tuvalet taşının oturtulduğu alanlara rastlanmıştır. MÖ 1000 yılının başlarında Van Gölü çevresinde varlık kurmuş Urartu Devleti’nin, sistemli bir kanalizasyon sistemi ve tuvalet alanlarına sahip olduğu, çeşitli çalışmalar ile kanıtlanmıştır.

Yunan tuvaleti

Antik Yunan’da Tuvalet Kültürü

Felsefenin başladığı yer olan Antik Yunan, tuvalet kültürü bağlamında gelişkin bir devlet olarak karşımıza çıkmaktadır. Çünkü çocuklara küçük yaşlardan itibaren tuvalet eğitiminin verilmesi, devlet içerisinde tuvalet kültürünün üst seviyelerde bulunduğunu kanıtlamaktadır.

Antik Yunan’da tuvaletlerin taşınabilir kaplar dahilinde giderildiği bilinmektedir. Bunun yanı sıra bazı evlerin bahçelerinde de tuvalet alanları yer almakta idi. Bu bağlamda Antik Yunan’ın tuvalet kültüründe dönemine göre gelişmiş bir seviyede olduğunu söylemek olanaklıdır.

Antik Roma’da Tuvalet Kültürü

Antik Yunan’da yer alan tuvalet alanlarına benzer alanların bulunduğu Antik Roma, tuvalet kültürünün gelişkin olduğu toplumlardan bir tanesi idi. Bu bağlamda Antik Roma evlerinde, ortasında bir deliğin bulunduğu oturaklar bulunmakta idi. Bu sistemin aslında alfranga tuvaletlerin öncüsü olduğunu ifade etmek olanaklıdır.

Antik Roma’da dışkılama işleminin gerçekleştirilmesini mümkün kılan kil kaplar da kullanılmakta idi. Bu sayede kişiler, istedikleri ortamda dışkılama işlemini gerçekleştirme fırsatı bulabilmekteydi.

Dünyanın İlk Halka Açık Tuvalet Kültürü

Farklı bölgelerde çoğunlukla benzer şekilde ilerleyen tuvalet kültürü, bugünlere gelinebilmesi için hangi aşamalardan geçildiğini belirtmektedir. Tuvalet kültürü bağlamında pek çok insan tarafından merak edilen konular oldukça fazla olsa da bunlardan ön plana çıkanı halka açık tuvaletlerdir.

Dünyanın halka açık tuvaleti hangi uygarlık tarafından oluşturuldu sorusunun cevabı, tarihin eski dönemlerinde yer almaktadır. Roma Medeniyeti, ilk halka açık tuvaletlere sahip bir uygarlık olarak tarih sahnesindeki yerini almıştır. Özel kaplar şeklinde sunulan taşınabilir tuvalet, zenginlere sunulan tuvalet sistemi olarak bilinmektedir.

Zenginlerin dışkılama ihtiyaçlarını rahat ve kolay bir şekilde giderebildiği bir dönemde yoksul halk içinde halka açık tuvaletler inşa edilmiştir. “Latrina” şeklinde adlandırılan halka açık tuvaletler, bir süre sonra zenginlerin de kullanmaya başlamasıyla halkın büyük bir kısmına hizmet vermeye başlamıştır.

Türklerde Tuvalet Kültürü

Köklü bir kültüre sahip olan Türklerin pek çok alanda kendilerini geliştirdiğini ifade etmek olanaklıdır. Tuvalet kültürü bağlamında bir değerlendirmeye tabi olması gereken Türk kültürü, aslında bu konuda bizi oldukça eskilere götürmektedir. Türklerde tuvalet kültürü bağlamında yazılı kaynağa rastlamak oldukça zordur. Çünkü bilindiği kadar Türklerde dışkılama ya da tuvalet vb. kavramlar, uygunsuz kelimeler olarak görüldüğü için telaffuz edilmemiştir.

Fakat yine de Türklerde tuvalet kültürü bulunduğu bilinmektedir. Özellikle İslamiyet’in kabul edilmesi ile birlikte “temizlik” kavramı ön plana çıkmıştır. Tarihsel süreç içerisinde dışkılama işlemlerini gerçekleştiren Türklerin, tuvalet sonrası bakıma da önem verildiği bilinmektedir. Tuvalet sonrası çeşitli kokular süren ve bu sayede bedenlerinin güzel kokmasını olanaklı hale getiren Türkler, tuvalet kültürüne önem veren milletlerden bir tanesi olarak tarih içerisindeki yerini korumaktadır.

Ülkelerin tuvalet kültürü bağlamında oldukça önemli olan tuvaletin kültürel seyri, tuvalet kültürünün gelişimini anlayabilmek adına oldukça mühimdir. Çeşitli dönemlerden geçerek bugünkü seyrini alan tuvalet kültürünün, günümüzde dışkılama işlemi için özel olarak tasarlanan alanlarda şekillendiğini bilmekteyiz. Hatta bu alanlar, farklı şekillerde dekore edilmekte olup insanların kendilerini huzurlu ve rahat hissetmesi sağlanmaktadır. Fakat bu gelişimin, çeşitli uygarlıkların katkıları ile gerçekleştiğini belirtmekte fayda bulunmaktadır.

Kaynak: https://istanbulsihhitesisat.com/